Altınyayla Ekonomisi ve Tarım
KİREÇ
Altınyayla ilçesinin kuzeyinde Çalca tepesinde kireç yapımına elverişli dağda imal edilmektedir. Hemen hemen ilçenin geçim kaynağının yüzde ellilik kısmı buradan sağlanıyor denilebilir.
İlk kireç yapımı 1900’lü yılların başında Merkez Camisinin yapımında kullanılmak üzerinde denemiş ve olumlu sonuçlanmıştır. Bundan sonra ilçede bu iş meslek halini almıştır.
Boş bir kireç ocağına taşların doldurulması 5-6 gün sürüyor. Doldurma işleminin de kendince bir usulü var. Taşlar rasgele değil, belli bir teknikle, alt tarafta kazan haznesi oluşacak şekilde ocağın yukarılarına doğru tek tek diziliyor. Ocağı dolduran işçi sayısına göre, bu süre 3-4 güne inebiliyor. Kireç ocağı doldurulduktan sonra altta bırakılan delikten yakılmaya başlanıyor. Kireç ocağının en üst kısmı kireç tozundan elde edilen harç ile (ısının ocağın içerisinde muhafazası için) kapatılıyor.
Pişme işlemi 13-15 gün aralığında sürebiliyor. Ocaklarda eskiden lastik yakılırmış, ancak yasaklandığı için günümüzde artık lastik yakan yok. Genelde yakacak olarak talaş, ağaç kabuğu, tekstil fabrikasından alınan atık kumaş parçaları, prina (zeytinyağı fabrikalarının atığı) kullanılıyor. Pişme işleminin tamamlandığına, ocağın en üstüne bakılarak karar veriliyor. Kireç ocağının üst kısmındaki yaldız gibi parlama görüntüsünün tüm yüzeye yayılması gerekiyor. Pişirme işlemi aynı derecelerde devam etmek zorunda; sıcaklığın biraz düşmesi ya da biraz yükselmesi tüm ocağın taş haline gelmesine neden olabiliyor. Pişirme işleminin sonunda altta bırakılan delik de kapatılarak, bir-iki gün kadar bekletiliyor. Sonunda, kireç ocağının alt tarafından başlanarak, örülmüş olan kireç taşları yıkılıyor ve ocak boşaltılmaya başlanıyor.
Bir kireç ocağından yaklaşık 250-300 ton arası kireç elde edilebiliyor. Boşaltma işleminin süresi ocağınızdan kireç alan kamyonların sayısıyla orantılı, ama bu işlem de ortalama iş yapan bir kireç ocağı için 3-4 günde tamamlanabiliyor. Böylece bir kireç ocağından, ortalama 20-25 günlük bir süreçte 250-300 ton (yaklaşık 8-10 kamyon) kireç elde edilmiş oluyor. Ocak tamamen boşaltılınca sonraki sefer için hazırlıklar başlıyor.
Kireç fabrikasında ise 4 adet ocak mevcut. Bu ocaklar da kapasite olarak diğer kireç ocaklarından yaklaşık 3 kat daha büyük. Derinlikleri 20 metreyi bulan ocakların 18 metrelik bölümü kireç ocağı olarak iş görüyor. Kireç fabrikasının çalışma prensibi de kireç ocaklarınınkinden farklı:
Kireç taşı ocaklara üstten konuluyor. Yakacak olarak sadece ince kömür kullanılıyor. Ocağın üst kısmından belli bir miktar kömür atılıyor, belli bir miktar da kireç taşı atılıyor. Isı üstten veriliyor. Eski usul kireç ocaklarında ise ısı alttan veriliyor.
Pişme işlemi tamamlanan kireç taşları alt taraftan boşaltılıyor. Üstten doldurulan ocak, alt taraftan boşaltıldığı için, ocağın kesitini gözünüzün önüne getirdiğinizde; en üstte yeni atılmış ve pişmeye başlayan kireç taşları, onların altında pişmiş kireç taşları, onların da altında ısıdan uzaklaştığı için soğumaya başlamış kireç taşları ve nihayet en altta soğumuş ve artık boşaltılan kireç taşları…
Hala kireç imalatının yapıldığı 10-15 kireç ocağı mevcuttur ve faaliyetine devam etmektedir.
